با سلام و تشکر از جنابعالي:
فلسفه نماز در قرآن و اسلام:
عبادت، وسيله تكامل و سعادت ماست و دستور خداوند به نماز، نوعى لطف و رحمت و راهنمايى است كه ما را به كمال مىرساند؛ مثلًا وقتى پدر و مادر، فرزندشان را به درس خواندن امر مىكنند، به سود خود فرزند است و سعادت او را مىخواهند و اين امر از روى محبّت به فرزند است و گرنه به درس خواندن او نيازى ندارند.
بيان آيات و روايات درباره فلسفه و حكمت تشريع نماز
1. ياد خدا: «وَ أَقِمِ الصَّلَوةَ لِذِكْرِى»[1] ؛ نماز را برپا دار تا به ياد من باشى.
2. بازداشتن از گناه و زشتىها: «إِنَّ الصَّلَوةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَآءِ وَ الْمُنكَر» [2]؛ همانا نماز [انسان را در دنيا] از زشتىها و گناه باز مىدارد.
3. پاكيزگى روح:« ... إِنَّمَا تُنذِرُ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُم بِالْغَيْبِ وَ أَقَامُواْ الصَّلَوةَ وَ مَن تَزَكَّى فَإِنَّمَا يَتَزَكَّى لِنَفْسِهِى وَ إِلَى اللَّهِ الْمَصِيرُ»[3] ؛ ... [تو] تنها كسانى را كه از پروردگارشان در نهان مىترسند و نماز برپا مىدارند، هشدار مىدهى و كسى پاكيزگى جويد تنها براى خود پاكيزگى مىجويد، و فرجام [كارها] به سوى خداست.
4. يارى جستن از نماز در مسير تكامل: «وَ اسْتَعِينُواْ بِالصَّبْرِ وَ الصَّلَوةِ وَ إِنَّهَا لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخشِعِينَ »[4]؛ از شكيبايى و نماز يارى جوييد، و به راستى اين كار گران است، مگر بر فروتنان.
5. رستگارى:« قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُون* الَّذِينَ هُمْ فِى صَلَاتِهِمْ خشِعُونَ »[5]؛ به راستى كه مؤمنان رستگار شدند؛ همانان كه در نمازشان فروتنند.
6. پاك شدن از كبر و غرور؛ حضرت فاطمة (سلام الله عليها)در اين باره مي فرمايند:« ... و الصلاة تنزيهاً من الكبر ...»[6] ؛... خداوند نماز را واجب كرد تا مردم از كبر و غرور پاك شوند ....
در حديثى آمده است: نقش نمازهاى پنجگانه براى امت من همانند نهر آب زلالى است كه از مقابل خانه آنان مىگذرد، اگر كسى روزانه پنج بار در اين نهرشستوشو كند، آيا به گمان شما باز هم بر بدن او آلودگى و پليدى خواهد ماند؟!.[7]
و در حديثى ديگر امام باقر (عليه السلام) مىفرمايد: هنگامى كه نمازگزار به سمت قبله براى نماز مىايستد، خداوند رحمان و رحيم به او توجه ويژه مىكند.[8]
نماز روزانه انسان، اظهار تشكر و سپاس دائمى او از اين همه نعمت و خوبىهايى است كه خداوند به او داده است و نيز ثناگويى و تمجيد انسان از اين همه زيبايى و عظمت است كه خداوند متعال دارد. هيچ كس براى تعريف و تمجيد از يك گل زيبا كه در طبيعت روييده است به شما اعتراض نمىكند، امّا اگر زيبايى آن را نبينى، نابينايت مىشمرند و اگر ببينى و واكنش نشان ندهى و ستايش نكنى سرزنشت مىكنند كه چرا ذوق و احساس ندارى و چقدر بددلى!
در مضمون بعضى احاديث آمده است كه: «انسان در حال نماز با خداى خود نجوا و گفتوگو مىكند و اگر انسان لذت اين گفتوگو را بچشد، هيچگاه از حال نماز خارج نمىشود.»
راستى چقدر لذتبخش است با خداى جهان آفرين به گفتوگو و مناجات پرداختن! و روحى به عظمت تمام هستى يافتن و با خداى هستى هم سخن شدن!
2-در مورد چگونگي نماز ما تابع شرع مقدس هستيم لذا همانطور که خداوند فرموده او را ستايش مي کنيم چه اينکه ستايشي که سوي او تعليم داده شده است بهترين نوع ستايش است.
[1] . طه، آيه 14.
[2] . عنكبوت، آيه 45.
[3] . فاطر، آيه 18.
[4] . بقره، آيه 45.
[5] . محمد باقر مجلسى، بحارالانوار، ج 6، ص 107
[6] . محمد باقر مجلسى، بحارالانوار، ج 6، ص 107
[7] . مؤمنون، آيه 1- 2.
[8] . محمد محمدى رىشهرى، ميزان الحكمة، ج 5، ص 372، حديث 10259.