اشاره:
«أقِمِ الصَّلاه لِذِکرِي»1
براستي چرا نماز از ميان اعمال و عبادات دين به عنوان ياد خداوند و عمود دين معرفي و توصيه شده است و اندازه ثواب اين فريضه به هنگام برپايي با جماعت خارج از تصور انسان است.
حضرت پيامبر (ص) فرمودند: «اگر تعداد نمازگزاران صفوف جماعت از 10نفر فراتر رود، پاداش هر رکعت آن، آنقدر زياد مي گردد که حتي اگر تمام آسمانها کاغذ شوند و تمام درياها مرکّب و همه درختان قلم گردند و همه فرشتگان مأمور نوشتن آن، نمي توان پاداش آن را ثبت نمود و پاداش آن فقط در خور محاسبه ذات بيکران الهي است.»2
در حديثي ديگر فرمودند: «هرکس مقيّد به حضور در نماز جماعت تحت هر شرايطي باشد از پل صراط همچون برق عبور مي کند و به بهشت نائل مي گردد.»3
مقاله حاضر به بررسي مختصري در مورد آثار فرهنگي و تربيتي نماز مي پردازد.
واژه «صلاه» در لغت به معناي دعاست از آنجا که نماز شامل دعا نيز مي باشد اين واژه از معني لغوي خود به اعمالي که نماز خوانده مي شود، نامگذاري شد. بنابراين انسان نمازگزار روزانه 3 يا 5 نوبت به درگاه خالق خود دعا مي کند. به اين معنا که خدا را به ياري خود مي طلبد و از او انتظار اميد به زندگي شايسته را دارد.
اين نوع ارتباط معنوي به اعتقاد روانشناسان به (دروني شدن) منجر مي شود که در اين صورت، انسان موحّد کسي را جز خداي سبحان، اميد و پشتوانه خود نمي داند و اين احساس مايه انگيزش او در تمام عرصه ها خواهد بود. باتوجه به اينکه خالق هستي (رب العالمين) است و تمامي فرهنگ از جانب او به بشر رسيده است، شيوه دعا کردن را به بنده خود آموزش داده که چگونه با خداي خود سخن بگويد و چه چيزي را از او مسئلت نمايد. آنچه در منابع روايي به عنوان عمود دين از نماز ياد شده، در واقع مي توان گفت، به منزله شاهرگ حيات طيّبه است که بنده نمازگزار به دست خود مقدمات آن را فراهم کرده و بنايي محکم و رو به آسمان، به طرف بالا پيش مي برد. تا در هنگام نياز، بر آن تکيه زده و کمر راست کند.
پس بنابراين، اين ستون هرچه بيشتر و محکمتر بنا شود بهره وري آن نيز افزون خواهد بود.
حال که دانستيم نماز، دعا و نيايش به سوي معبود و ستون دين است، سزاوار است که اين ستون در مکان هاي مقدس مسجد توسط افراد صالح و پرهيزگار برپا شده و حفظ و حراست گردد.
با مرور آيات و روايات در مورد نماز به اين نکته مهم پي مي بريم که نماز سررشته ارتباط بنده با خالق بوده و جذابيت اين رشته بسان آهن ربا، نمازگزاران متعهد را در اوقات معين روزانه سه يا پنج بار به سوي مکانهاي برگزاري نماز جماعت به قصد احياء ستونهاي جديد و بسيار مي کشاند. قطع نظر از احياء ستونهاي جديد و افزون، استحکام بناي عظيم دين و آئين نيز افزون گرديده و ساليان دراز، نسلهاي آينده در زير سايه آرامش بخش به حيات طيّبه خود ادامه خواهند داد. در اين رابطه قرآن کريم مي فرمايد:
« إِنَّمَا يَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَأَقَامَ الصَّلاةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَلَمْ يَخْشَ إِلا اللَّهَ فَعَسَى أُولَئِكَ أَنْ يَكُونُوا مِنَ الْمُهْتَدِينَ».4
واژه «اِنما» که در عربي به معناي حصر است، تعمير مساجد منحصر به افراد نمازگزار شده، مي فرمايد: «منحصرا تعمير مساجد خدا به دست کساني است که به خدا و روز قيامت ايمان آورده و نماز (پنجگانه) بپا دارند و زکات مال خود بدهند و از غير خدا نترسند آنها اميدوار باشند که از هدايت يافتگان راه خدا هستند.» حضرت علي (ع) مي فرمايد: ذِکرُالله سَجيَّهُ کلِّ محسِن، و شيمهُ کلّ مؤمن (غرر الحکم، ج1، ص364، ح15)
به ياد خدا بودن روش هر نيکوکار و شيوه هر مؤمن است.
آثار فرهنگي در نماز جماعت چگونه تحصيل مي شود؟
سخنی از امام خامنه ای